Samenwerking is geen instinct of bewuste keuze, maar aangeleerd gedrag. Onderzoekers van het Centrum Wiskunde & Informatica (CWI) in Amsterdam en LUISS Guido Carli in Rome laten met een experiment zien dat mensen uit een samenleving met weinig onderling vertrouwen intuïtief kiezen om tijdens een spel niet samen te werken. Maar naarmate ze meer ervaring met het spel opdoen worden ze onbewust coöperatiever. Het onderzoek wordt op woensdag 8 juli gepubliceerd in de Proceedings of the Royal Society B.
Vanuit evolutionair oogpunt is het opmerkelijk dat mensen samenwerken met onbekenden. Bij de meeste diersoorten komt samenwerking alleen voor tussen verwanten of binnen kleine groepen waarin wederkerigheid waarschijnlijk is. Om de aard van samenwerking te ontdekken vergeleken de onderzoekers de beslissingen van mensen uit samenlevingen met veel en weinig onderling vertrouwen. Dit deden ze met behulp van een spel.
Prisoner's Dilemma
In totaal 449 deelnemers uit India, een samenleving die slecht scoort op ranglijsten voor corruptie en vertrouwen in overheidsinstanties, speelden een variant van het bekende Prisoner's Dilemma. Twee deelnemers die niet met elkaar konden communiceren kregen een klein geldbedrag dat zij konden houden of weggeven. De andere deelnemer kreeg in het laatste geval een verdubbeling van het weggegeven bedrag. Weggeven is dus voordelig, maar alleen als beiden het doen. De deelnemers werden geselecteerd via Amazon Mechanical Turk en getest op hun spelbegrip.
De onderzoekers zagen dat de Indiërs veel minder geld (gemiddeld 28%) weggaven dan hun Amerikaanse tegenhangers in soortgelijke experimenten (gemiddeld 52%), zowel onder tijdsdruk (intuïtieve beslissing) als met bedenktijd (bewuste keuze). Onderzoeker Valerio Capraro uit de Networks & Optimization-groep van het CWI zegt: “Deze resultaten zijn niet goed te verklaren door demografische of methodologische verschillen. Het is daarom waarschijnlijk dat de gebruikte strategie gebaseerd is op ervaring met samenwerking in het dagelijks leven. In een samenleving met een hoog onderling vertrouwen, zoals de VS, levert samenwerken vaak het beste resultaat, maar in India kan het juist verstandiger zijn om niet samen te werken met onbekenden.”
Daarnaast waren er verschillen tussen de Indiërs onderling. Degenen die eerder een soortgelijk spel hadden gespeeld, kozen onder tijdsdruk vaker voor de samenwerkingsoptie. “Dit laat zien dat samenwerken aangeleerd kan worden, en dat dit met name op onderbewust niveau speelt,” zegt Capraro. “Onze deelnemers stopten deels met hun standaard, niet-coöperatieve strategie en begonnen voor samenwerking te kiezen.” Begrijpen hoe samenwerking tot stand komt in een niet-coöperatieve omgeving is een belangrijk onderwerp voor verder onderzoek.
Economische interacties
“Samenwerking is essentieel voor het succes van economische interacties en persoonlijke en zakelijke relaties,” zegt Giorgia Cococcioni (LUISS Guido Carli). “Als meerdere bedrijven bijvoorbeeld dezelfde grondstof nodig hebben voor hun product, is het voor iedereen het voordeligst om dit gezamenlijk in te kopen. Deze lagere productiekosten leveren dan winst op voor zowel de bedrijven als hun klanten. Maar hiervoor is onderling vertrouwen nodig.”
Deze reultaten benadrukken dat persoonlijke voorgeschiedenis en sociale context essentieel zijn als we willen begrijpen hoe mensen met onbekenden samenwerken. “We hebben flexibelere modellen nodig die begrijpen dat mensen leren om samen te werken onder specifieke omstandigheden. Het is bijvoorbeeld goed mogelijk dat ons experiment over enkele tientallen jaren een totaal ander resultaat zal geven als de Indiase overheid er in slaagt corruptie terug te dringen.”
Meer informatie:
Afbeelding: Shutterstock
