Proost op de wetenschap: De droom van geautomatiseerde wetenschap
Lezing
Zal er een moment komen waarop we de beoefening van wetenschap volledig aan computers kunnen overlaten? Of zijn er principiële redenen waarom dat een onmogelijkheid is? In deze Proost op de wetenschap bespreekt Tom Sterkenburg de lange geschiedenis van de droom van geautomatiseerde wetenschap en wat de (huidige) mogelijkheden lijken te zijn.
Het laatste grote project van de wetenschapsfilosoof Rudolf Carnap was de ontwikkeling van een "inductieve logica": een puur wiskundig systeem van wetenschappelijk redeneren. Volgens zijn collega Hilary Putnam was deze onderneming echter tot mislukken gedoemd. Als het werkelijk mogelijk zou zijn om de wetenschap terug te brengen tot een precies stappenplan, dan zou dat betekenen dat "science could in principle be done by a moron (or an electronic computer)"!
Maar is dit echt een grotesk idee? Het ideaal van theorieloos redeneren, het doen van voorspellingen door het geautomatiseerd doortrekken van patronen in de beschikbare gegevens, kent een lange geschiedenis. En wie wel eens een ronkend stuk over de consequenties van "big data" voor de wetenschap heeft gelezen, weet dat dit idee actueler is dan ooit.
In deze lezing schetst Tom Sterkenburg een korte geschiedenis van de droom van geautomatiseerd wetenschappelijk redeneren. Via Leibniz' universele taal, Hume's inductieprobleem, en de succesvolle ontwikkeling van de deductieve logica komen we uit bij Carnap's project, en slaan dan de brug naar de huidige centrale rol van de computer via een theorie van "universeel gecomputeriseerd voorspellen", de zogenaamde algoritmische informatietheorie. De fundamentele tekortkomingen van deze en eerdere pogingen worden ons duidelijk vanuit het perspectief van een model van wetenschappelijk redeneren dat steeds meer aan invloed wint, het Bayesiaanse model.
Over de sprekers
Tom Sterkenburg (1986) studeerde kunstmatige intelligentie, logica en wetenschapsfilosofie. Momenteel schrijft hij aan het Centrum Wiskunde & Informatica in Amsterdam en de Faculteit Wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit Groningen een proefschrift in de grondslagen van het machinaal leren.
